Dieta przy refluksie przełykowym i żołądkowym: czego nie jeść przy refluksie i nadkwasocie?

Refluks przełykowy i żołądkowy to powszechny problem zdrowotny, który dotyka dorosłych i dzieci. Schorzenie to związane jest z cofaniem się treści żołądkowej do przełyku, a to z kolei prowadzi do nieprzyjemnych objawów takich jak zgaga, ból za mostkiem czy uczucie pieczenia. Lekarze i dietetycy podkreślają, że dużą rolę w leczeniu i łagodzeniu dolegliwości odgrywa dieta. Odpowiednio dobrany jadłospis może nie tylko zmniejszyć częstotliwość i nasilenie objawów, ale również poprawić komfort życia osób zmagających się z tym problemem. W moim wpisie chciałabym przybliżyć Ci temat tego schorzenia i najważniejsze zalecenia diety przy refluksie.

Refluks przełykowy: co to jest i jak się objawia?

Refluks przełykowy nazywany także refluksem żołądkowo-przełykowym (GERD) polega na cofaniu się kwaśnej treści żołądkowej do przełyku. U zdrowej osoby dolny zwieracz przełyku działa jak bariera, która zapobiega przedostawaniu się pokarmu z powrotem do przełyku. W przypadku osłabienia lub nieprawidłowego działania tego mięśnia treść żołądkowa wraz z kwasem solnym może przedostawać się do górnych odcinków przewodu pokarmowego. Długotrwałe występowanie tego zjawiska prowadzi do podrażnienia błony śluzowej przełyku. Najczęstszym objawem refluksu jest zgaga, czyli pieczenie w okolicy mostka. Może pojawiać się szczególnie po posiłkach lub w pozycji leżącej – wówczas treść żołądkowa łatwiej cofa się do przełyku. Wielu pacjentów odczuwa także ból w klatce piersiowej, uczucie kwasu lub gorzkiego posmaku w ustach i odbijanie się. Dolegliwości te mogą nasilać się po spożyciu tłustych, pikantnych lub kwaśnych potraw, a także po wypiciu kawy czy alkoholu. Innymi objawami refluksu są problemy z przełykaniem, uczucie pełności w nadbrzuszu oraz przewlekły kaszel, który wynika z podrażnienia dróg oddechowych przez cofającą się treść żołądkową. U części osób pojawia się również chrypka, suchość w gardle lub nieprzyjemny zapach z ust. Objawy refluksu mogą obniżać komfort życia i prowadzić do poważniejszych powikłań – nie należy ich bagatelizować. Właściwie skomponowany jadłospis oraz zdrowy tryb życia mogą skutecznie ograniczyć objawy schorzenia.

Refluks dieta: ogólne zalecenia

Wspomniałam już, że zbilansowana dieta jest jednym z podstawowych elementów terapii refluksu. Powinnaś zatem wyeliminować produkty, które nasilają objawy choroby i wdrożyć zdrowe nawyki żywieniowe. 

Kilka najważniejszych zasad w diecie refluksowej:

  1. Unikanie produktów zwiększających wydzielanie kwasu solnego

Należą do nich potrawy tłuste, smażone, pikantne i kwaśne. Tłuszcze opóźniają opróżnianie żołądka, a to sprzyja cofaniu się treści pokarmowej. Wybieraj zatem lekkostrawne dania gotowane na parze, pieczone bez tłuszczu lub duszone.

  1. Jedzenie mniejszych porcji

Przepełniony żołądek oznacza większe ryzyko cofania treści pokarmowej do przełyku. Spożywaj więc 4-5 niewielkich posiłków w ciągu dnia zamiast 2-3 obfitych. Kolację zjedz najpóźniej 2-3 godziny przed snem – żołądek będzie miał wystarczającą ilość czasu na strawienie pokarmu.

  1. Unikanie mocnej kawy, herbaty i napojów gazowanych

Dieta na refluks polega również na ograniczeniu napojów drażniących błonę śluzową przełyku. Zaliczymy do nich: kawę, mocną herbatę, napoje gazowane i alkohol.

  1. Eliminacja surowych warzyw i owoców o wysokiej kwasowości

Cytrusy, pomidory, cebula, czosnek czy papryka mogą podrażniać błonę śluzową przełyku. Zastąp je gotowanymi warzywami i owocami o łagodniejszym działaniu, np. marchew, banany, dynia.

  1. Ograniczenie słodyczy i produktów wysoko przetworzonych

Cukier, czekolada, ciasta oraz fast foody sprzyjają nadkwasocie i obciążają układ trawienny. Dieta przy refluksie to zdrowe przekąski, np. pieczone jabłko, budyń czy jogurt naturalny.

  1. Posiłki bez pośpiechu

Dokładne przeżuwanie każdego kęsa oraz spokojne jedzenie sprzyja lepszemu trawieniu i zmniejsza ryzyko wystąpienia objawów refluksu. Zwróć także uwagę na pozycję ciała po posiłku – unikaj leżenia i pochylania się. 

Czego nie jeść przy refluksie?

W tej części skupię się na grupach produktów, które należy wyeliminować w diecie refluksowej. Niektóre dania mogą prowadzić do podrażnienia błony śluzowej przełyku oraz nasilenia objawów takich jak zgaga, ból w klatce piersiowej czy uczucie pieczenia. Jednym z największych wrogów osób cierpiących na refluks są tłuste potrawy, szczególnie smażone na głębokim tłuszczu. Produkty te spowalniają opróżnianie żołądka i zwiększają ciśnienie w jego wnętrzu – sprzyja to cofaniu się treści pokarmowej do przełyku. Z diety na refluks wyeliminuj fast foody, tłuste mięsa, ciężkie sosy i dania panierowane. Ostre przyprawy i pikantne dania również nasilają objawy schorzenia – unikaj więc papryczek chili, pieprzu, ostrej musztardy czy czosnku. Kolejnym istotnym elementem diety, którego powinnaś unikać, są produkty o wysokiej kwasowości, czyli pomarańcze, cytryny, grejpfruty i ananasy. Dieta na refluks zakłada także wyeliminowanie napojów gazowanych, kawy, mocnej herbaty i alkoholu. Do grup produktów nasilających objawy zaliczymy także słodycze, czekoladę, cebulę i czosnek.

Co jeść przy refluksie? Co pomaga w zmniejszeniu objawów?

Dieta przy refluksie powinna opierać się na produktach łagodnych dla układu pokarmowego, które nie podrażniają błony śluzowej przełyku i jednocześnie wspierają procesy trawienne. Szczególnie polecam Ci warzywa gotowane na parze lub pieczone – są one lekkostrawne i nie obciążają żołądka. Do grupy warzyw polecanych przy refluksie należą: marchew, brokuły, dynia, cukinia oraz buraki. W przykładowym menu przy refluksie powinny znaleźć się także owoce o niskiej kwasowości, czyli banany, jabłka, gruszki i melony. 

Białko odgrywa ważną rolę w diecie przy refluksie, ale należy wybierać te w lekkostrawnej formie. W jadłospisie wykorzystaj więc chude mięso (indyk, kurczak) oraz ryby. Sięgaj także po roślinne źródła białka, np. tofu lub ciecierzycę. W diecie antyrefluksowej polecane są również produkty mleczne o niskiej zawartości tłuszczu, czyli jogurty naturalne, kefiry, chudy twaróg.

Dieta przy refluksie: porady dietetyka

Opracowałam dla Ciebie kilka praktycznych wskazówek dotyczących diety na nadkwasotę. Odpowiednie pieczywo, warzywa, napoje i śniadania pomogą Ci złagodzić objawy choroby i zatroszczą się o zdrowie układu pokarmowego.

Jaki chleb przy refluksie?

Temat pieczywa w diecie na refluks budzi spore kontrowersje u specjalistów do spraw żywienia i lekarzy. Założeniem diety antyrefluksowej jest bowiem odciążenie żołądka za pomocą lekkostrawnych potraw. Wynika z tego, że powinniśmy unikać pieczywa razowego na bazie mąk 1850 i 2000 – niektóre badania naukowe pokazują, że duża ilość błonnika zwiększa zgagę. Ogólne zalecenia żywieniowe mówią jednak, że należy dostarczać błonnika, który zwiększa uczucie sytości i pomaga w trawieniu. Polecam moim pacjentkom wypróbowanie pieczywa graham lub razowego i obserwowanie objawów ze strony układu pokarmowego. Postaw na wysoką jakość chleba lub bułek bez konserwantów i sztucznych barwników.

Jakie warzywa przy refluksie?

Warzywa stanowią bardzo ważny fundament zbilansowanej diety refluksowej. Doskonałym wyborem są gotowane warzywa, np. marchew, dynia, cukinia czy ziemniaki, które neutralizują nadmiar kwasu żołądkowego i przynoszą ulgę w dolegliwościach. Polecam Ci także kalafiora i brokuły gotowane na parze. Sięgaj także po warzywa korzeniowe i liściaste, czyli sałatę i szpinak. Istotne jest również odpowiednie przygotowanie, a smażenie i panierowanie warzyw jest niewskazane. Spożywaj je w formie gotowanej, pieczonej lub duszonej – ułatwia to trawienie i pomaga w łagodzeniu objawów refluksu.

Co pić na refluks?

Nawodnienie organizmu jest istotną częścią diety na zgagę. Najlepszym wyborem będzie niegazowana woda mineralna, która nie powoduje rozciągania żołądka ani nie zwiększa ciśnienia w jego wnętrzu. Pij ją małymi łykami w ciągu dnia – pomaga to w neutralizowaniu kwasu żołądkowego i łagodzi uczucie pieczenia w przełyku. Dobrym rozwiązaniem są także napary ziołowe, które działają kojąco na układ pokarmowy. Do polecanych ziół zaliczymy: rumianek, melisę, koper włoski. Alternatywą mogą być delikatne napoje roślinne, np. mleko migdałowe lub owsiane, które mają działanie alkalizujące i łagodzące. Przy refluksie możesz pić wodę z dodatkiem niewielkiej ilości imbiru – wspomaga on trawienie i zmniejsza ryzyko cofania się treści pokarmowej do przełyku.

Śniadanie przy refluksie

Pierwszy posiłek dnia powinien być lekkostrawny, sycący i delikatny dla układu pokarmowego. Przykładowe menu przy refluksie to płatki owsiane na mleku roślinnym z bananem i garścią migdałów. Owsianka łagodzi podrażnienia, dostarcza błonnika i wspiera pracę przewodu pokarmowego. Innym pomysłem na śniadanie przy refluksie jest pieczywo graham z chudym twarogiem lub jajkiem na miękko. Dodaj do kanapek sałatę masłową, ogórka bez skórki i pokrojoną w słupki marchewkę.

Dieta przy refluksie żołądkowym wymaga wprowadzenia świadomych zmian w sposobie żywienia. Powinnaś unikać produktów, które podrażniają układ pokarmowy: tłuste i smażone dania, kwaśne owoce, pikantne produkty i napoje gazowane. Zamiast tego sięgaj po lekkostrawne dania łagodzące objawy refluksu i wspierające regenerację błony śluzowej. Pamiętaj, że bardzo istotny jest wybór odpowiedniego pieczywa, warzyw, owoców i napojów.

Bibliografia:

  1. Ciborowska H., Dietetyka Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Warszawa 2021.
  2. Dutkowiak R., Rola diety i stylu życia w leczeniu choroby refluksowej przełyku, 2012.
  3. Grzymisławski M., Dietetyka kliniczna, Warszawa 2019.
  4. Korzonek M., Choroba refluksowa przełyku (GERD) – problem wciąż aktualny, Warszawa 2014.
  5. Włodarek D., Dietoterapia, Warszawa 2014.

mgr Ewa Zduńczyk
dietetyk i psychodietetyk

Ukończyłam magisterskie studia z dietetyki na Wydziale Lekarskim Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Należę do prestiżowego stowarzyszenia dietetyków Academy of Nutrition and Dietetics (USA). Ukończyłam także szkolenia School of Insulin Resistance Therapy organizowanych przez Fundację Insulinooporność i znajduję się na liście specjalistów polecanych dla insulinoopornych. Od wielu lat pracuję z kobietami w drodze do równowagi hormonalnej i dzielę się z nimi moją wiedzą i doświadczeniem.

Może tobie się spodobać

Sok z buraka

Sok z buraka – przepis, właściwości, kalorie i IG soku z buraków

Sok z buraka od lat jest ceniony w medycynie naturalnej i wśród osób dbających o zdrowy tryb życia. Jego wyjątkowe właściwości prozdrowotne mogą przynieść wiele korzyści dla organizmu. Buraki są bowiem bogate w witaminy, minerały i naturalne antyoksydanty i wspierają funkcjonowanie układu krążenia, odporność i trawienie. Przygotowałam dla Ciebie kompleksowy

Czytaj więcej

Jedzenie intuicyjne – zaufaj swojemu organizmowi

Jedzenie intuicyjne (ang. intuitive eating, IE) to wsłuchanie się w swój organizm i odpowiadanie na jego potrzeby. Nie zajadanie emocji, nie przejadanie się, nie jedzenie w pośpiechu, ale reagowanie na uczucie głodu. To coś nieco innego niż świadome jedzenie (ang. mindful eating), ale równie ważne i niezbędne w procesie poprawy

Czytaj więcej